گازهای آروماتیک

آروماتیک چیست؟ آروماتیک‌ها که به دلیل بوی متمایزشان به این نام خوانده می شوند، موادی هستند که از نفت خام و در مقادیر کم از زغال سنگ به دست می‌آیند. آروماتیک‌ها همان هیدروکربن ها هستند، ترکیبات آلی که منحصراً از عناصر کربن و هیدروژن تشکیل شده اند. عده‌ای از دانشمندان بر این عقیده‌اند که بدون آن ها حیات بر روی زمین امکان پذیر نخواهد بود. بسیاری از محصولاتی که در زندگی روزمره ما بدیهی تلقی می شوند، توسط صنعت آروماتیک تولید شده‌اند، و مزایایی مانند دوام، ایمنی، راحتی و طراحی سبک دارند.

همچنین گازهای منتشر شده از این این مواد بسیار فرار و انفجاری هستند. بعبارتی گازهای آروماتیک، ترکیبات آلی هستند که دارای یک یا چند حلقه بنزنی هستند. حلقه بنزن یک ساختار شش ضلعی است که اتم‌های کربن آن به صورت پیوندهای سه گانه و دوگانه به یکدیگر متصل شده‌اند. این ساختار باعث ایجاد خاصیت آروماتیکی در این ترکیبات می‌شود.

کاربرد مواد آروماتیک
کاربرد آروماتیک در صنعت داروسازی خودرو تولید وسایل ورزشی کشاورزی و تولید کود شیمیایی لباس ساختمان سازی | آداک فرایند سپهر
آروماتیک ها برای تولید محصولات در صنایع پزشکی و دارویی، تولید محصولات بهداشتی، تولید کود کشاورزی، ساخت وساز، مخابرات، خودرو، صنعت بسته بندی، لباس، دیسک های فشرده (CD, DVD) و حتی تولید تجهیزات ورزشی نیز استفاده می شود.

منابع تولید گاز آروماتیک
فرآورده‌های نفتی مانند: نفت خام، بنزین، نفت سفید و گازوئیل
زغال سنگ و کک
احتراق ناقص مواد آلی مانند احتراق سوخت‌های فسیلی، سوزاندن چوب و زباله
کارخانه های صنعتی تولید دارو، رنگ و پلاستیک
گاز آروماتیک از گروه گازهای فرار VOC هستند، به راحتی از مایع به گاز تبدیل می‌شوند و به سرعت در هوا منتشر می‌شوند.

اثرات بالینی گازهای آروماتیک بر روی انسان
مواجهه با این گاز سمی تاثیراتی به صورت کوتاه مدت و دائمی بر روی فرد یا جانداران تنفس کننده ایجاد می‌کند. در زیر لیست آنها را نام می‌بریم.

اثرات کوتاه مدت گاز آروماتیک
سرگیجه
سردرد
استفراغ
حالت تهوع
تحریک چشم، بینی و گلو
اثرات طولانی مدت گاز و دائمی گازهای آروماتیک
اثرات بسیار مخرب بر روی DNA
کاهش ایمنی فرد
مشکلات تنفسی دائمی
تشنج
تخریب کبد و کلیه
سرطان
کما
مرگ
اقدامات ضروری برای کاهش خطرات ناشی از گازهای آروماتیک
تشخیص و کنترل منابع انتشار گازهای آروماتیک
از اقدامات در جهت کنترل گاز آروماتیک، تشخیص فوری این گاز در نزدیکی منابع انتشار است. مهم‌ترین آن، نصب و راه‌اندازی دتکتور گاز ثابت و مانیتورینگ منطقه انتشار گاز است.

از راه حل های رایج در بازار نیز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

دتکتور گازهای فرار یا VOC

استفاده از تجهیزات ایمنی شخصی
برای افرادی که در معرض گاز آروماتیک هستند استفاده از ماسک، دستکش، لباس مخصوص محافظتی و دتکتور گاز پرتابل الزامی است.

پایش دائمی آب و هوای محیط
از دیگر اقدامات میتوان به بازرسی و نظارت بر منابع آب و آنالیزور مخصوص یا دتکتور کیفیت هوای محیط است.

اثرات زیست محیطی گازهای آروماتیک
آلودگی آب و هوا
آسیب به برگ، ساقه و ریشه های گیاهان
تلفات و آسیب جدی به اندام تنفسی جانوران
انواع گازهای آروماتیک
گازهای آروماتیک نیز به دو دسته یک حلقه‌ای MAH و چند حلقه‌ای PAHs ( مثل دوده) تقسیم می‌شوند اما در زیر اغلب آنها را نام می‌بریم.

گازهای هیدروکربنی آروماتیک
نفتالین C10H8
زایلین C8H10
بنزن C6H6
تولوئن C7H8
آنتراسین C14H10
فنول OHC16H5
پروپانول OC3H8
بی‌فنیل C12H10−xClx
کروسین 24OC44H64

منبع